Door de globalisering van de economie krijgen bedrijven steeds meer te maken met concurrentie. Om de positie ten opzichte van anderen te verbeteren, is het noodzakelijk te innoveren. Dit kan bijvoorbeeld door te focussen op nieuwe manieren om de kunde en expertise van de werknemers op een juiste manier te ontwikkelen en in te zetten. De afgelopen decennia is hier veel onderzoek naar gedaan. Een belangrijke vondst hiervan is dat er verschillen zijn in hoe expertise tot uiting komt. In dit artikel focussen we op het verschil tussen ‘adaptieve’ en ‘routinematige’ expertise, leggen we uit welk van deze twee wenselijk is en geven we enkele tips die u kunnen helpen om uw werknemers naar deze variant te begeleiden. Voor we verdergaan: wat is de definitie van expertise? Volgens Ericsson (2008) is een expert een individu dat herhaaldelijk superieure prestaties vertoont op een representatieve taak van een specifiek vakgebied. Om dit te concretiseren met een eenvoudig voorbeeld: een expert in het vakgebied ‘autoverkoop’ verkoopt over een ruime tijdspanne meer auto’s dan een niet-expert en is dus superieur in de taak ‘auto’s verkopen’. Uit een eerdere studie (Elstein, Shulman en Sprafka (1990)) blijkt dat betere prestaties niet altijd het gevolg zijn van meer ervaring. Sterker nog, bij sommige mensen lijken de prestaties zelfs af te nemen na verloop van tijd. Dit opmerkelijke verschijnsel heeft alles te maken met het eerder genoemde onderscheid tussen adaptieve en routinematige expertise (Ericsson, Patel & Kintsch (2000)). Een routinematige expert leunt op zijn ervaringen van vroeger en kopieert deze naar het heden, terwijl een adaptieve expert zich cognitief blijft inspannen om zijn vaardigheden te laten aansluiten bij wat er in nieuwe en onbekende situaties van hem gevraagd wordt. De routinematige expert heeft een efficiënte manier gevonden om zijn taken uit te voeren. Hij doet constant hetzelfde en heeft een track record dat hem daarin niet tegenspreekt. Toch zal dit vroeg of laat misgaan. We gaan terug naar het voorbeeld van de autoverkopers. De routinematige expert verkoopt al sinds de jaren zeventig auto’s en heeft er een gewoonte van gemaakt in zijn verkoopgesprekken het ijs te breken met een seksistisch grapje. Jarenlang is hij de beste verkoper binnen het bedrijf, maar in de laatste jaren verkoopt hij vrijwel niets meer. Dit zal niemand verbazen en heeft tal van verklaringen, maar toch blijkt het aanpassen aan de tijdsgeest een zware opgave voor iemand die altijd heeft kunnen werken op routine. De adaptieve expert heeft wellicht vroeger ook de ervaring gehad dat bepaalde grappen de sfeer bevorderen en kunnen leiden tot een geslaagde verkoop. Toch begrijpt hij dat de context veranderd is en dat deze grappen in 2020 een andere lading hebben. Hij besluit nieuwe gesprekken op een andere manier te openen en voorkomt hiermee een ontevreden klant en reputatieschade voor het bedrijf. De voorbeelden hierboven schetsen het gevaar van automatisme. Ericsson (2008) beschouwt dit dan ook als de grootste valkuil voor het ontwikkelen van duurzame en adaptieve expertise. In zijn Expert-performance-model (2008) beschrijft hij hoe reflectie en doelgericht oefenen de belangrijkste elementen zijn in het proces van een adaptieve houding. In het geval van de, wat ouderwetse, autoverkoper zou het helpen hem te laten reflecteren op zijn eigen gesprekken. Waarschijnlijk trekt hij zelf al snel de conclusie dat zijn grappen wat gedateerd zijn en niet het gewenste effect meer hebben. Via doelgerichte oefeningen kan hij ontdekken wat op dit moment wel werkt, waar zijn klanten behoefte aan hebben en hoe hij beter rekening kan houden met de context van verschillende nieuwe situaties. Enkele tips voor het ontwikkelen van adaptieve expertise bij uw werknemers: - Zorg dat doelgerichte feedback en reflectie op elkaars handelen wordt ingebed in de organisatieprocessen. Zo houden de werknemers elkaar scherp en wordt er op een constructieve manier gewerkt aan het ontwikkelen van adaptieve expertise. - Laat uw medewerkers persoonlijke leerdoelen formuleren en faciliteer de middelen en tijd die ze nodig hebben om hier mee aan de slag te gaan. Geef bijvoorbeeld ruimte om fouten te corrigeren en daarvan te leren. Wilt u advies over hoe u uw organisatie kunt inrichten om meer uit uw werknemers te halen? Neem dan contact met ons op voor een (digitaal) kopje koffie. Bronnen: Elstein, A. S., Shulman, L. S., & Sprafka, S. A. (1990). Medical problem solving: A ten-year retrospective. Evaluation & the Health Professions, 13(1), 5-36. Ericsson, K. A., Patel, V., & Kintsch, W. (2000). How experts' adaptations to representative task demands account for the expertise effect in memory recall: comment on Vicente and Wang (1998). Ericsson, KA. (2008). Deliberate practice and acquisition of expert performance: a general overview. Academic emergency medicine, 15(11), 988-994.